BAP

İyi Su Ürünleri Uygulamaları (BAP)

İngilizce orijinal adı Best Aquaculture Practices olan İyi Su Ürünleri Uygulamaları, genel olarak İngilizce adının kısaltmasıyla (BAP) anılmakta ve bilinmektedir. BAP, Global Su Ürünleri Birliği (Global Aquaculture Alliance – GAA) tarafından su ürünleri yetiştiriciliğinin geliştirilmesi ve kalitenin artırılması amacıyla oluşturulmuş bir standarttır.

İyi Su Ürünleri Uygulamaları Kapsamı

BAP, aşağıdaki konularda birtakım standartlar düzenlemekte ve gereksinimler ortaya koymaktadır:

•    Çevre,
•    Sosyal sorumluluk,
•    Hayvan sağlığı,
•    İzlenebilirlik,
•    Gıda güvenliği,
•    Yetiştirme tesisleri (kuluçkahane, yem tesisi, çiftlik)

İyi Su Ürünleri Uygulamaları, kültür balıkçılığının gıda güvenliği ve çevre sağlığı açısından sürekliliğini sağlamak adına temel prensipleri belirlemekte ve uygulanmasını sağlamaktadır. Bunun için eş güdümlü diğer standartlarla beraber kültür balıkçılığı sektörüne kantitatif çözümler sunmaktadır.
Standardın kapsamında balık türleri haricinde kabuklu deniz ürünleri üretimi de yer almaktadır. Standardın en çok uygulandığı su ürünleri tesisleri arasında çipura, levrek ve alabalık üretim çiftlikleri başı çekmektedir.

İyi Su Ürünleri Uygulamaları Belgelendirme Süreci

Kültür balıkçılığı faaliyetlerinin yürütüldüğü tesisler için BAP Belgesi ve standardına başvurmadan evvel, standardın gereksinimleri tam olarak yerine getirilmelidir. Bu prosedürden kaynaklı bir zorunluluk değildir ancak sürecin hızlı ilerlemesinin ve belgelendirme sürecinde başarıya ulaşmanın anahtarıdır.
Belgelendirme süreci, tesislerde üretimi yapılan su ürünlerinin türüne göre standart temini ile başlatılmalıdır. Üretim tesisi ile tesise bağlı eklentiler ve eldeki dokümanlar, İyi Su Ürünleri Uygulamaları standardına uygun hale getirilmelidir. İşletme sahipleri, tercihen yaptırabilecekleri ön denetimlerle tesislerinin vaziyetini görme imkânı bulur ve asıl denetimler öncesinde varsa uygunsuzluk ve eksiklilerin giderilmesini sağlayabilirler.

BAP Belgelendirme denetim süreci, şu aşama ve unsurlardan oluşmaktadır:

1.    Çevre

•    Su ve çökelti kalitesi
•    Balık yemleri ve balık yağlarının korunması
•    Kaçakların kontrolü ve GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar) kullanımı
•    Yabani hayvanlar ve doğal hayatla etkileşim
•    Çiftlik malzemelerinin depolanması ve imha edilmesi

2.    Sosyal Sorumluluk

•    Mülkiyet hakları ve mevzuata uygunluk
•    İşçi güvenliği
•    Toplum ilişkileri
•    Çalışan ilişkileri

3.    Hayvan hakları

•    Sağlık ve sosyal yardımlar
•    Biyogüvenlik ve hastalık yönetimi
4.    Gıda güvenliği
•    Tortu ve kirleticilerin kontrol ve gözetimi
•    Hasat ve nakliye
•    (HACCP) Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları

5.    İzlenebilirlik

•    Kayıt tutma gerekliliği

İzlenebilirlik, İyi Su Ürünleri Uygulamaları belgelendirme sürecinin olmazsa olmaz parçalarından biridir. Üretim zincirindeki tüm giriş çıkışlar ile ürün menşeine varana dek bilgiler, izlenebilirlik standardı ile sağlanabilmektedir. İzlenebilirlik, üretim sürecinin tam anlamıyla gıda güvenliği ve çevre sağlığı gereksinimlerine uygun olarak yürütüldüğünü göstermektedir.

Tesislerin Belgelendirilmesi

İyi Su Ürünleri Uygulamaları kapsamında yapılan denetim ve değerlendirmelerde, yıldız sistemi kullanılmakta ve kategorilerine göre tesisler yıldız işaretiyle temsil edilmektedir. Buna göre;

•    2 yıldız: çiftlik ve işleme tesislerini
•    3 yıldız: çiftlik, fabrika ve kuluçkahaneleri
•    4 yıldız: yem fabrikalarını temsil etmektedir.

Standartta Yıllık Yenileme

Verilen belge, onay tarihinden itibaren 1 yıl süreyle geçerlidir. Her yıl üretim tesislerinde ve eklentilerinde izleme ve gözlem yapılması gerekmektedir. İyi Su Ürünleri Uygulamaları Belgesi’nin yeniden alınabilmesi için öngörülen izleme ve gözlem süresi 30 ila 60 gündür. Belgelendirmenin ilk kez yapılmasını takiben üretim tesisi için senelik gözetim ve muayene ücreti tespit edilmektedir. Ücretin tespitinde, tesisin türü ve yıllık üretim hacmi belirleyici rol oynamaktadır.

İyi Su Ürünleri Uygulamaları Standardının Sağladığı Faydalar

Kültür balıkçılığı üzerine faaliyet yürüten üretim tesisleri, BAP İyi Su Ürünleri Uygulamaları sayesinde birçok kazanım elde etmektedir. Üreticiler, en başta, piyasaya arz edilecek su ürünlerinin ambalajlarına BAP işareti koyma ayrıcalığına sahip olmaktadır. Ayrıca bu belgelendirme ve işaret, BAP Belgelendirmesi sahibi tesislerin yüksek endüstri uygulamalarını, yetiştirme, üretim ve işleme faaliyetlerinde kullandığını göstermektedir. Bunun yanı sıra su ürünleri üretiminde çevre sağlığı ve gıda güvenliği prensiplerine riayet edildiğini tescil etmektedir. Dolayısıyla yetiştirilen ürünler, tüketicilerin güvenle tercih edebilecekleri su ürünleri olarak raflardaki yerini almaktadır.
Tesislerini BAP standartlarına uygun hale getiren üreticiler İyi Su Ürünleri Uygulamaları Belgelendirmesi yanında Global Gıda Güvenliği Girişimi (GFSI) uygunluğuna da sahip olmaktadır. Bu uygunluk, su ürünlerinin ihracatında üretici işletmeye büyük faydalar sağlamaktadır.