Eco Label

Eco Label Nedir?

Eco kelimesi, Latince’den İngilizce’ye geçmiş olan bir kelimedir. Çevre anlamına gelmektedir. Hem İngilizce’de hem de dilimizde bu kelimeden türetilen birçok kelime bulunmaktadır (Ekonomi, Ekoloji, Ekosistem gibi). Label kelimesi ise; etiket anlamına gelmektedir ve İngilizce bir kelimedir. Günümüzde yaygın kullanılan bir terim olan Eco Label ise; bir ürünün üretimden tüketiciye ulaşana kadar ki tüm aşamalarda çevreyle etkisinin az ya da hiç olduğunu gösteren bir etikettir. Bu etikete sahip olabilmek için alınan belgeye Ekolojik Ürün Belgesi denir. Birçok marka tarafından bu etiketi alan ürünler, Doğal Ürün, Ekolojik Ürün, Organik Ürün ve Biyolojik Ürün gibi isimlerle anılabilir.

En yaygın olarak kullanılanı ise Ekolojik Ürün ismidir. Ekoloji kelimesi ise; eko kelimesinden türemiştir. Canlıların birbirleriyle ve çevreyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalına Ekoloji, bu bilim dalıyla ilgili ve ona uyumlu olmaya ise Ekolojik denir.

Eco Label ülkemizde Eko-Etiket veya Ekomark© Etiketi gibi isimlerle daha çok kullanılmaktadır.

Bu belgeleme siteminin dayandığı bilimsel düzenlemelere ek olarak yasal düzenlemeler de vardır. Bu konu hakkındaki en önemli yasal düzenlemelerden biri Avrupa Birliği’nin bu konu hakkında hazırladığı tüzükten gelmektedir. Avrupa Birliği’nde bu sistem için çalışmalar; Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüğü (DG Environment)’nün çalışmaları ile 1973 yılında başlamıştır. Daha sonra; AB Çevre Etiket veya AB Eko-Etiket anlamlarına gelen EU Ecolabel adında 1992 yılında kurulmuştur. Bu konu hakkındaki tüzük 2010 yılında güncellenmiş ve 66/2010/EC sayılı Eko-Etiket Tüzüğü adında yeniden yayınlanmıştır.

Ülkemizin ihracatında çok önemli bir yeri olan Avrupa Birliği ülkelerinde çevreye olan duyarlılık, bilinç ve insan sağlığına verilen önem arttıkça, çevre ve sağlık açısından zararsız ürünlerin üretimi de önem kazanmaya başlamıştır. Avrupa Birliği’nde bu yönde yapılan yasal düzenlemelere paralel olarak ülkemizde de AB’ye uyum çalışmaları kapsamında yasal düzenlemeler yapılmaktadır.

Çevre Etiket (Eco Label) sisteminin ülkemize entegrasyonuna bu konuda yetkilendirilmiş kuruluş olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinesinde başlanmıştır. Her ne kadar ülkemizde henüz kapsamlı bir çevre yasası çıkarılmamış ve çevre etiket sistemi tam olarak uygulamaya girmemiş olsa da AB ülkelerine ihracat yapmak isteyen firmaların talebini karşılamak için ülkemizde Ekolojik Ürün Belgesi ve Eko-Etiketi veren firmalar vardır. 
 

Eko-Etiket (Eco Label) Alma İhtiyacı Nasıl Doğmuştur?

Tarım ürünlerinin, tarım ile elde edilen gıdaların ve insanların beslenme ihtiyacı dışında üretilen tüketim ürünlerinin (temizlik ve giyim ürünleri gibi) doğallığı hakkında bilgi edinmek günümüzdeki tüketicilerin üstünde durduğu konulardan biridir.
Tarımda verimi arttırmak, ürünleri böcek veya zararlı bakteri etkisinden korumak bunlarla birlikte ürünlerin ömrünü uzatmak için birçok kimyasal madde kullanılmaktadır.

Tarıma ek olarak, diğer birçok üretim alanında da (tekstil, temizlik, teknoloji vb.) çeşitli kimyasal maddeler kullanılmaktadır. Her ne kadar, kimyasal madde kullanımı ilk bakışta yararlı, etkili ve mantıklı görülse de, yapılan incelemeler sonucunda kimyasal maddelerin hem insanlar hem de doğa üzerinde olumsuz ve telafisi zor etki oluşturduğu keşfedilmiştir. Bu olumsuz etkiler keşfedildikten sonra yetkili kuruluşlar (Tarım ve Orman Bakanlığı, Çevre Bakanlığı vb.) ya da devlet tarafından yetkilendirilen kuruluşlar (özel firmalar) ile üreticilerin faaliyetleri bilinçli çevrecilerin ve tüketicilerin talepleri sonucunda denetlenmeye başlamıştır. Bu denetleme kuruluşları, üreticilerden gelen talep ile denetlemeler yapmakta ve üreticilere ürünlerinin doğallığını gösteren belgeler ve etiketler vermektedir. Bu belgeler sayesinde üreticinin; hem güvenirliliği hem itibarı artmaktadır. Ayrıca tüketicinin ürünlerin doğallığı hakkında bilgi sahibi olması bu sayede güvenle tüketim yapması sağlanabilmektedir.
İşte Eko-Etiket Sistemi bu şekilde ortaya çıkmıştır. Bu etiketleme sisteminde denetlenen üreticileri ise kısaca kimyasal madde kullanan tüm üreticiler olarak da sınıflandırabiliriz.
 

Eko-Etiket (Eco Label) İle Etiketleme Faaliyeti Hangi Ürün Guruplarını Kapsar?

Eko-Etiket ile etiketleme çeşitli ürün guruplarını kapsamaktadır. Her geçen gün değişen bu ürün guruplarından en temel olanları;

•    Temizlik amaçlı ürünler (Deterjanlar vb.),
•    Tekstil ürünleri (ayakkabı, elbise vb.)
•    Boyalar ile vernikler,
•    Elektronik ürünler (bilgisayarlar vb.),
•    Zemin kaplamada kullanılan ürünler (parke, halı vb.),
•    Mobilyalar,
•    Bahçe ürünleri (yapay gübreler vb.),
•    Yağlama maksatlı ve besinlerde kullanılan yağlar,
•    Yatak takım ürünleri  (nevresim, alez vb.),
•    Kâğıtlar (fotokopi kağıdı, tuvalet kağıdı vb.).
 

Eko-Etiket (Eco Label) İle Etiketleme Faaliyeti Kapsamına Giren Ürünleri Belirlemek

    Avrupa Birliği tarafından Eko-Etiket ile etiketleme faaliyeti kapsamına giren ürünler belirlenirken şu koşullar aranmaktadır;

•    Ürün milli piyasada yüksek bir satış hacmini temsil etmeli,
•    Ürünün üretilmesi, kullanılması ve atık olması aşamalarından en az birinde (yani yaşam döngüsünde), bölgesel veya küresel ölçekte çevreye etkisi olmalı,
•    Ürünün satış hacminin mühim bir kısmı, son kullanıcı için gerçekleşmeli,
•    Eko-Etiket taşıması planlanan ürün hem tüketicinin tüketim tercihlerini  bu ürüne yönlendirici hem de üretici firmaların üretim metodunun değişmesini olumlu yönde etkileyici olmalıdır.
 

Eko-Etiket (Eco Label) Veren Firmaların İşlem Basamakları

Eko-Etiket almak isteyen bir firma, etiketleme yapan yetkili kuruluş tarafından uygulanan işlem basamaklarını göz önünde bulundurmalı ve başvuru yapmadan önce bu işlem basamaklarına göre hazırlık yapmalıdır. Bu işlem basamakları genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir;

•    Etiketleme isteyen firmanın başvurusunun alınması,
•    Müteakiben TS EN ISO 14024 standardı kapsamında ürün gurubu ile ilgili çevresel yararların ölçülmesi,
•    Etiketleme talep edilen ürünün, doğru ürün gurubunda olup olmadığı tespit edilmesi,
•    Etiketleme talep eden firmadan ürünlerin Eko-Etiket kriterlerini yani başvuru esnasında gerekli olan kriterleri karşıladığını belirten belgelerin alınması,
•    Etiketleme talep eden firma ile sözleşmenin yapılması,
•    Etiketleme talep eden firmadan ürünlerin numunelerinin alınması (alınan örnek veya numuneler AB Eko-Etiket Kurulu’nun kriterlerine uymalıdır.),
•    Sözleşme imzalandıktan sonra ürünlere yönelik gerekli testlerin yapılması,
•    Testler sonucunda etiketleme talep eden firmaya Eko-Etiket verilmesi.