Ekolojik Ürün Belgesi Ve İlgili Sektörler - Vita Sertifikasyon - Konya Sertifikasyon

Ekolojik Ürün Belgesi Nedir?

Ekoloji, canlıların birbirleriyle ve çevreyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. Kökeni Latince olan bu kelime dilimize Fransızca’dan geçmiştir. Ekolojik ise Ekoloji ile ilgili ve ona uyumlu anlamına gelir.

Günümüzde üretilen tüketim maddelerinin (gıda, tekstil, temizlik ürünleri vb.) doğadaki canlı varlıklara ve çevreye karşı olumsuz etkisi olmadığını belgelemek için verilen belge veya sertifikaya da; Ekolojik Ürün Belgesi, Doğal Ürün Belgesi, Organik Ürün Belgesi veya Biyolojik Ürün Belgesi gibi isimler verilmektedir. Ancak yasal düzenlemelerde Ekolojik Ürün Belgesi ismi daha çok kullanılmaktadır. Bu belgenin verildiği ürünler ise Eko-Etiket veya Ekomark© Etiketi olarak tabir edilen etiketlerle etiketlenmektedirler.

Bu belgeleme siteminin yasal dayanağı Avrupa Birliği’nin bu konu hakkında hazırladığı tüzükten gelmektedir. Avrupa Birliği’nde bu sistem Çevre Etiket Sistemi veya Eko-Etiket Sistemi olarak da anılmaktadır. 1992 yılında AB Bakanlar Konseyi tarafından kurulan bir sistemdir. Bu konu hakkındaki tüzük 2010 yılında güncellenerek 66/2010/EC sayılı Eko-Etiket Tüzüğü olarak yeniden yayınlanmıştır.

Ülkemizin ihracatında çok önemli bir pazar olan Avrupa Birliği ülkelerinde çevreye olan duyarlılık ve insan sağlığına verilen önem yükseldikçe, çevre ve sağlık açısından zararsız ürünlerin üretimi de önem kazanmaya başlamıştır. Avrupa Birliği’nde bu yönde yapılan yasal düzenlemelere paralel olarak ülkemiz de uyum çalışmaları kapsamında kendi yasal düzenlemelerinde değişiklikler yapmaktadır.

Bu kapsamda 2000 yılında Avrupa Konseyi’nin 1980/2000 (EC) sayılı direktifi vardır. Çevre etiket sisteminin ülkemize entegrasyonu çalışmalarına başlanmış ve yetkili kuruluş olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı seçilmiştir. Her ne kadar ülkemizde henüz çevre yasası çıkarılmamış ve çevre etiket sistemi uygulamaya girmemiş olsa da AB ülkelerine ihracat yapmak isteyen firmaların talebi gereği ülkemizde Ekolojik Ürün Belgesi ve Eko-Etiketi veren firmalar vardır.

Ekolojik Ürün Belgelendirme İhtiyacı Neden Doğmuştur?

Tarım ürünlerinin, tarım ile elde edilen gıdaların ve insanların beslenme ihtiyacı dışında üretilen tüketim ürünlerinin (temizlik ve giyim ürünleri gibi) doğallığı hakkında bilgi edinmek günümüzdeki tüketicilerin talep ettiği konulardan biridir.

Tarımda verimi arttırmak, ürünleri böcek veya haşerelerin etkisinden korumak ve ürünlerin ömrünü uzatmak için birçok kimyasal madde kullanılmaktadır. Tarıma ek olarak, diğer üretim alanlarında da (tekstil, temizlik, teknoloji vb.) kimyasal maddeler kullanılmaktadır. Her ne kadar, kimyasal madde kullanımı ilk bakışta yararlı ve mantıklı görülse bile, yapılan incelemeler sonucunda kimyasal maddelerin hem insanlar hem de doğa üzerinde olumsuz etki meydana getirdiği keşfedilmiştir.

Bu olumsuz etkiler keşfedildikten sonra yetkili kuruluşlar (Tarım ve Orman Bakanlığı, Çevre Bakanlığı vb.) ya da devlet tarafından yetkilendirilen kuruluşlar (özel firmalar) tarafından üreticilerin faaliyetleri denetlenmeye başlamıştır. Bu kuruluşlar, üreticilerden gelen talep ile denetlemeler yapmakta ve üreticilere ürünlerinin doğallığını gösteren belgeler vermektedir. Bu belgeler sayesinde üreticinin; hem güvenirliliği hem itibarı artmakta, hem de tüketicinin ürünlerin doğallığı hakkında bilgi sahibi olması bu sayede güvenle tüketim yapması sağlanmaktadır.

Sonuç olarak, belirli alanlardaki üreticilerin denetlenmesine yönelik tüketicilerin talepleri nedeniyle ve tüketim esnasındaki endişelerinin giderilmesi için Ekolojik Ürün Belgesi ile belgeleme faaliyeti ve bu faaliyeti yapan firmalar ortaya çıkmıştır. Bu faaliyetin yürütüldüğü sisteme Ekolojik Ürün Sistemi denmektedir. Denetlenen üreticileri ise kısaca kimyasal madde kullanan tüm üreticiler olarak da sınıflandırabiliriz.

Ekolojik Ürün Belgelendirmesi Hangi Ürün Guruplarını Kapsar?

Ekolojik ürün belgelendirmesi birçok ürün gurubunu kapsamaktadır. Her geçen gün değişen bu ürün guruplarından en temel olanları;

•    Temizlikte kullanılan ürünler (Deterjanlar vb.),
•    Tekstil ve giyim ürünleri (ayakkabı, elbise vb.)
•    Boyalar ve vernikler,
•    Elektrik-Elektronik ürünler (bilgisayarlar vb.),
•    Zemin kaplama ürünleri (parke, halı vb.),
•    Mobilyalar,
•    Bahçe ürünleri (yapay gübreler vb.),
•    Yağlama maksatlı ve besinlerde kullanılan yağlar,
•    Yatak takım ürünleri (nevresim, alez vb.),
•    Kağıtlar (fotokopi kağıdı, tuvalet kağıdı vb.).

Ekolojik Ürün Belgelendirmesi Kapsamına Giren Ürünleri Belirlemek

    Avrupa Birliği tarafından Ekolojik Ürün Belgelendirmesi kapsamına giren ürünler belirlenirken şu koşullar aranmaktadır (Bu koşullar Türkiye’de de benzer şekilde geçerli);
•    Ürün ulusal piyasada yüksek bir satış hacmini temsil etmeli,
•    Ürünün üretilmesi, kullanılması ve atık olması aşamalarından en az birinde (yani yaşam döngüsünde), bölgesel veya küresel ölçekte çevreye bir etkisi olmalı,
•    Ürünün satış hacminin önemli bir kısmı, son kullanıcı için gerçekleşmeli,
•    Eko-Etiket taşıması planlanan ürün hem tüketicinin tüketim tercihlerini bu ürüne yönlendirici hem de üretici firmaların üretim yöntemini olumlu yönde etkileyici olmalıdır.

Ekolojik Ürün Belgesi Veren Firmaların İşlem Basamakları

Ekolojik Ürün Belgesi almak isteyen bir firma belgelendirmeye dair ilgili firma tarafından uygulanan işlem basamaklarını göz önünde bulundurmalı ve başvuru yapmadan önce bu işlem basamaklarına göre hazırlık yapmalıdır. Bu işlem basamakları genel olarak;

•    Belgelendirme isteyen firmanın başvuru formunun alınması,
•    Başvuru sonrasında TS EN ISO 14024 standardı kapsamında ürün gurubu ile ilgili çevresel yararların değerlendirilmesi,
•    Daha sonra belgelendirme talep edilen ürünün, doğru ürün gurubunda olup olmadığı tespit edilmesi,
•    Üretici firmadan ürünlerin Eko-Etiket kriterlerini (başvuru esnasında gerekli olan kriterleri) karşıladığını belirten belgelerin talep edilmesi,
•    Üretici firma (belgelendirme talep eden firma) ile sözleşmenin yapılması,
•    Üretici firmadan ürünlerin örneklerinin (numunelerinin) alınması (alınan örnek AB Eko-Etiket Kurulu’nun kriterlerine uymalıdır.),
•    Sözleşme imzalandıktan sonra ürünlere yönelik gerekli test, muayene ve inceleme çalışmalarının yapılması (Deney yapılan yerler ISO 17025 Standartları’na uygun ya da akredite edilmiş laboratuarlar olmalıdır.),
•    Testler sonucunda üretici firmaya Ekolojik Ürün Belgesi verilmesi.

Yapılan testler ve deneyler ile ilgili ürünün; tarladan toplanmasına, işlenmesine(ürün haline getirilmesine), tüketilmesine ve yok edilmesine kadar bütün süreçlerde çevreye olan etkileri incelenir.