GAP
İyi Tarım Uygulamaları (GAP)
Günümüzde, dünya nüfusunun çok hızlı bir şekilde artması, tarımsal ürünlere olan ihtiyacı da artırmış durumdadır. Bu ihtiyaç, tarımsal uygulamalarda daha fazla ürün sağlamak için makineleşmenin ve teknolojik birtakım yeniliklerin önünü açmıştır. Buna bağlı olarak da kaliteli, güvenilir ve verimli gıda tüketiminin önemi artmaya başlamıştır. Bu bağlamda, tarım uygulamalarında üretim, dağıtım, tedarik, satış ve pazarlama adımlarında belirli standartların olması zorunlu hale gelmiştir.
Bu çerçevede oluşturulan İyi tarım uygulamaları (İTU | Good Agricultural Practices (GAP)), tarım ürünlerinin topraktan sofralara güvenli ve sağlıklı bir yolculuk yapabilmesi için oluşturulmuş bir tarım sertifikasyon sistemidir. Hem ülkemizde hem de dünyada geçerli olan iyi tarım uygulamaları , Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) de üzerinde çalıştığı; anlaşmalar, kurallar ve belirli standartlar oluşturduğu bir sistemdir. İyi tarım uygulamaları ‘nın Avrupa’daki öncüsü olan Avrupa Perakendeciler Ürün Çalışma Grubu (EUREP) da bu konuda EUREPGAP Protokolü’nü hazırlamış ve uygulama geçirmiştir.
İyi tarım uygulamaları , kaliteli üretimi, çevreyi, iş güvenliğini ve üretim sonrasındaki lojistik süreçlerde hijyenik koşulları esas aldığından şu standartlar ile de iç içedir:
• ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi
• ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi
• OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
• Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları (HACCP: Hazard Analysis Critical Control Point)
İyi Tarım Uygulamaları Neden Önemlidir?
Bu sistem ile beraber, tarımsal ürünler daha sağlıklı çevre ve iklim koşullarında yetiştirilebilmektedir. İyi tarım uygulamaları çerçevesinde üretim yapan çiftçilerin ürünlerinde zararlı bir hiçbir mikrop, zehir vs bulunmamaktadır. Bu da insanların daha sağlıklı ürünler tüketmesini sağlamakta ve gıda ürünlerinden herhangi bir hastalık bulaşmasını engellemektedir.
Bu uygulamalar, sadece tarım alanlarını değil, sonraki süreçlerde gerçekleştirilen operasyonları da kapsamaktadır. Bu sayede, hasat sonrası ürünlerin işlenmesi, uygun şartlar altında (sıcaklık, nem vs) muhafaza edilmesi, taşınması ve depolanması gibi adımlarda da yine iyi tarım uygulamaları ‘nın gerektirdiği kalite standartlarını görmekteyiz. Böylelikle, ürünlerin raf ömrü uzamakta ve bozulma riski azalmaktadır.
İyi tarım uygulamaları , sadece tüketiciler değil, üreticiler için de birçok fayda sağlamaktadır. Bu uygulamaları, hayata geçiren çiftçilerin üretim süreçlerini daha verimli ve güvenli hale getirebilmesi mümkündür. Bunun yanında, iyi tarım uygulamaları ‘nın izlenebilirlik ve kayıt altına alma gereklilikleri ile üreticiler, daha kontrollü, hızlı ve kolay bir üretim yapabilmektedir.
Tarım ürünleri satın alan bazı müşteriler, bazı durumlarda bu ürünleri üreten kişi ya da kurumların üretim tesislerini ve süreçlerini yakından görmek isteyebilmektedir. Bu bağlamda, bu uygulamalar doğrultusunda üretim yapıldığında, süpermarket, distribütör, bayi vb gibi müşteri veya aracı kurumların denetimlerine hazırlıklı olunmaktadır.
İyi Tarım Uygulamaları Eğitimleri
Üretimden, son kullanıcılara ürün satan kurumlara kadar, gıda tedariki sürecinin herhangi bir adımında yer alan işletmeler, kamu ve özel sektör kuruluşlarının bu konuda gerekli eğitimleri alması gerekmektedir. Temel düzeyden başlayarak çok daha ileri seviyelere kadar organize edilebilen bu eğitimlere katılan kişiler, hem iyi tarım uygulamaları ‘nın adımları, hem de belgelendirme, danışmanlık, yasal mevzuatlar vb gibi konularda detaylı bilgi sahibi olabilmektedir.
Bu eğitimlere bitkisel, hayvansal ve su ürünleri üreticilerinin, kalite yönetim sistemleri sorumlularının; mühendislerin, veterinerlerin, halk sağlığı uzmanlarının vs katılması tavsiye edilmektedir.
İyi Tarım Uygulamaları Danışmanlığı ve Belgelendirme
Bu uygulamaların kapsamı alanı çok geniş olduğundan, bu konuda ürün veya hizmet sunana işletmelerin faaliyetlerini ve özellikle de belgelendirme süreçlerini bir danışmanlık firması ile yürütmesi tavsiye edilmektedir. Bu noktada, danışmanlık hizmeti veren kuruluş, belge almayı planlayan işletmeye şu noktalarda destek olmaktadır.
• Mevcut tarım uygulamaları süreçlerinin analiz edilmesi
• İşletme bünyesinde gerçekleştirilen süreçler ile ilgili raporlamaların yapılması
• İşletmeye gerekli konularda eğitimler verilmesi
• İç tetkikler ve resmi denetimlere karşı işletmenin hazır hale getirilmesi
• Belgelendirme için resmi başvurunın yapılması ve başvuru süreci takibi
• Yapılan denetimlerden sonra tespit edilen eksikliklerin giderilmesi
• Belgelendirme sürecinden sonra da İTU kapsamında oluşturulmuş sistemin devamlılığının sağlanması
İşletmeler, sadece İTU belgelendirme sürecinde değil, belgeyi aldıktan sonra da gerekli adımların doğru uygulanması ve mevcut sorunlara hızlı çözümler bulunması konusunda da danışmanlık alabilmektedir. Danışmanlık firmalar, bazı firmalar için sıfırdan belge alınması için hizmet verirken bazı durumlarda da bu sistemi çalışır hale getirmek, revize etmek ve devamlı kılmak için de çalışmaktadırlar.