GOTS Belgesi
GOTS Nedir?
GOTS; dilimize Küresel Organik Tekstil Standardı olarak çevrilen Global Organic Textile Standard ifadesinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Bu standart, tekstil tedarik zincirinin tamamını, bağımsız sertifikasyon ile belgelendiren, çevresel (ekolojik) ve sosyal kriterler de dahil olmak üzere organik lifler için tekstil işletme koşullarını belirleyen, dünya çapında önde gelen standartlardandır. 2005 yılında International Working Group yani Uluslararası Çalışma Grubu tarafından bu standardın ilk versiyonu yayınlanmıştır. GOTS Standardı; 1. Versiyonun yayınlanmasından 9 yıl sonra ve Versiyon 4.0, Versiyon 3.0’ın tanıtılmasından 3 yıl sonra, 1 Mart 2014’te yayınlanmıştır. Mart 2017’den bu yana bu standardın Versiyon 5.0’ı geçerlidir.
Devlet tarafından çıkarılan bir kanun ya da yönetmelik ile bu standardın uygulamasının talep edilmediği belirtilmektedir. Ancak dünyadaki bazı tekstil firmaları, tedarikçilerinden bu standartlara uymasını talep etmektedir. Ayrıca bu standarda uygunluğu belgelemek firmalara uluslararası ün ve saygınlık kazandırabilir. Bu standardın amacı, çevresel ve toplumsal olarak sorumlu bir üretim anlayışıyla son tüketiciye güvenilir bir ürün vermek üzere hammaddelerin hasadından, ürünlerin etiketlenmesine kadar tekstil ürünlerinin organik statüsünü sağlamak için koşulları tanımlamak olarak açıklanabilir.
Tekstil üreticileri, tüm önemli pazarlarda kabul gören GOTS Sertifikası ile organik kumaşlarını ve giysilerini rahatlıkla ihraç edebilirler. Bu standart en az %70’i sertifikalı ve organik doğal elyaftan üretilmiş tüm tekstil ürünlerinin üretimini, işletilmesini, ambalajlanmasını, etiketlenmesini, alım-satımını ve dağıtımını kapsamaktadır. Nihai ürünler; elyaf ürünler ile sınırlı olmamak şartıyla, iplik, kumaş, giysiler, moda tekstil aksesuarları (taşınan ya da giyilen), tekstil oyuncakları, ev tekstili, yatak ve yatak ürünleri ve aynı zamanda tekstilden üretilen kişisel bakım ürünlerini içerebilir. Bu standart, deri ürünler için kriter belirlemesi yapmamaktadır.
GOTS Belgelendirme
Küresel Organik Tekstil Standardı, organik liflerden yapılan tekstil ürünleri için dünya çapında en önemli işletme standardıdır. Organik tekstil zincirinin bütün aşamalarında çok yüksek ölçütler (kıstaslar) belirlemekle birlikte, sosyal sorumlulukla ilgili gerekliliklere uyulmasını da talep eder. Üretim alanlarının, işletmelerin ve bu standartla ilgili ürünlerin ticaretini yapan kuruluşların GOTS Belgelendirme faaliyeti, GOTS izleme sistemi temellerine dayalı olarak akredite edilen bağımsız kuruluşlarca yapılmaktadır. GOTS sertifikasyon (belgelendirme) işlemlerinin tamamlanmasıyla, sertifikalandırılmış olan kuruluş GOTS programına dahil olduğunu gösterecek olan ve GOTS logosunun kullanılmasına izin veren bir lisansa ya da belgeye sahip olabilir. Bu belgeye sahip olan kuruluş ürünlerine GOTS logosunu yerleştirebilir.
Hasat sonrası işleme aşamasından, nihai ürün tüccarlarına kadar, organik elyaf ve tekstil endüstrisinin tüm tedarik zinciri bu standart kapsamında sertifikalandırılabilir. Perakendeciler ise gönüllü olarak sertifikalandırılabilir. GOTS standartları içerisinde organik hammadde üretimi için kriterler yoktur. Organik elyaflar, IFOAM ya da ISO 17065 Standardı’na göre akredite olan sertifikasyon kuruluşları tarafından, uluslararası organik standartlara göre (EC 834/2007 Yönetmeliği, NOP veya IFOAM temel standardı kapsamında yer alan herhangi bir standart gibi) sertifikalı kaynaklardan elde edilebilir. Hammadde olarak her çeşit organik sertifikalı elyaf (pamuk, ipek, yün, keten, kenevir vb.) kullanılabilir. Kullanılan elyaflara göre farklı etiketleme seçenekleri vardır.
Hem Organik Hem de Konvansiyonel Üretim Yapan Firmalar GOTS Standardına Uygun Ürün Üretebilir Mi?
Hem organik hem de konvansiyonel üretim yapan ve GOTS sertifikasyonu için başvuran girişimci (müteşebbis), hammaddenin kabulünden, işleme, depolama vb. tüm basamaklardan satışa kadar GOTS ürünlerini (GOTS’a uygun ürünleri), GOTS olmayan ürünlerden ayırmak için gerekli tedbirleri almalıdır. En kolay ve etkili ayrım, yer bazında ayrım yapmak olabilir. Yani GOTS ürünleri için farklı işleme hattı ve depo kullanılması, ürünlerin birbirinden farklı yerlerde tutulabilmesi için etkili olur. Ancak yer sıkıntısı olan yerlerde bu çoğu zaman mümkün olmayabilir. Bu durumda zaman olarak ayrım yapılabilir. Yani GOTS standartlarına uygun ürünler ile GOTS standartlarına uymayan ürünler aynı hat üzerinde farklı zamanlarda işlenebilir. Bu kapsamda ilgili ekipmanların temizliği GOTS’a uygun ürünleri işlemeden önce yapılmalıdır. Nakliye, depolama ve üretim sırasında bulaşmanın önlenmesi için koruyucu önlemler alınmalıdır.
GOTS Kapsamındaki Sosyal Kriterler
Küresel Organik Tekstil Standardı (GOTS) kapsamında sosyal kriterler de vardır. Bu kriterler;
• İşverenler, özgür iş seçimi, dernek kurma özgürlüğü, toplu pazarlık hakkı, güvenli ve hijyenik çalışma koşulları, çocuk çalışanlar, çalışma saatleri, ayrımcılık, sert veya insanlık dışı muamele hakkında Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labour Organization – ILO) sözleşmelerine ve ulusal yasalara uymalı,
• Maaşlar çalışanların temel ihtiyaçlarını karşılamalı,
• İşverenler kısa süreli sözleşme, fason sözleşme vb. yoluyla işçi veya sosyal güvenlik kanunlarından kaçınmamalı,
• Etik iş davranışının tanımlandığı (yolsuzluk karşıtlığı, veri güvenliği vs.) bir Sosyal Uygunluk Beyanı mevcut olmalı,
gibi maddelerden oluşmaktadır.
GOTS Kapsamında Çevre Yönetimi ile İlgili Kriterler
Küresel Organik Tekstil Standardı (GOTS) kapsamında çevresel kriterler de vardır. Bu kriterler;
• Endüstrilerde önlemlerin ve girişimlerin aynı zamanda kantitatif hedeflerin bulunduğu yazılı ve detaylı çevre politikası olmalı,
• Islak işleme birimleri, kullanılan kimyasalların, enerji, su tüketimi ve çamurun atılması dahil, atık su artımının tüm kayıtlarını saklamalı,
• Diğer tüm birimler için ise enerji tüketim kayıtlarının saklanması yeterlidir,
• Atık suyun kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) kg tekstil çıktısı başına 20kg’ı aşmamalı,
gibi maddelerden oluşmaktadır.