ISO 19443 - Nükleer Güvenlik Yönetim Sistemi Belgesi

Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı (ISO), dünya genelinde farklı alanlarda otorite olan kurumlar ile beraber çalışmakta ve çeşitli iş birlikleri geliştirmektedir. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) da bunlardan biridir. ISO 19443 standardı da bu iş birliği neticesinde 2018 yılında yayınlanmış ve birçok kurum tarafındna uygulanmaya başlamıştır.

IAEA, ulusal düzenlemeler çerçevesinde üye devletler tarafından kullanılmak üzere güvenlik standartları belirlemektedir. Nükleer güvenlik alanındaki ISO standartlarından biri olan ISO 19443 de bu konudaki tamamlayıcı teknik belgelerden biridir. Nükleer enerji sektörünün tedarik zincirinde olan ve nükleer güvenlik için önemli ürün ve hizmetleri tedarik eden kuruluşlar tarafından uygulanması gereken kalite koşullarının yer aldığı ISO 19443 standardı, ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi referans alınarak hazırlanmıştır. Standartta yer alan diğer referanslar ise şunlardır:

·       IAEA Güvenlik Sözlüğü, Nükleer Güvenlik ve Radyasyondan Korunmada Kullanılan Terminoloji

·       IAEA GSR Bölüm 2 – IAEA Genel Güvenlik Gereklilikleri / Güvenlik için Liderlik ve Yönetim

·       IAEA NP-T-3.21, Nükleer Tesislerin İşletme ve Bakımını Desteklemeye Yönelik Tedarik Mühendisliği ve Tedarik Zinciri Yönergeleri

ISO 19443 Kapsamı

Temelinde ISO 9001’in kuralları yer alan ISO 19443 standardı, nükleer güvenlik konuları ile revize edilmiş ve bu alanda çalışan tedarikçi firmalar için kapsamlı bir kalite politikası oluşturmuştur. Standardın maddelerini ise şöyle sıralayabiliriz:

1.     Kapsam

2.    Normatif referanslar

3.    Terimler ve tanımlar

4.    Organizasyonun kapsamı

4.1.         Organizasyonu ve bağlamını anlamak

4.2.        İlgili tarafların ihtiyaç ve beklentilerini anlamak

4.3.        Kalite yönetim sisteminin kapsamının belirlenmesi

4.4.        Kalite yönetim sistemi ve süreçleri

5.      Liderlik

5.1.          Liderlik ve bağlılık

5.2.         Politika

5.3.         Organizasyonel roller, sorumluluklar ve yetkiler

6.     Planlama

6.1.         Riskleri ve fırsatları ele almaya yönelik eylemler

6.2.        Kalite hedefleri ve bunlara ulaşmak için planlama

6.3.        Değişikliklerin planlanması

7.      Destek

7.1.          Kaynaklar

7.2.         Yetkinlik

7.3.         Farkındalık

7.4.         İletişim

7.5.         Dokümante edilmiş bilgiler

8.     Operasyon

8.1.         Operasyonel planlama ve kontrol

8.2.        Ürün ve hizmetler için gereksinimler

8.3.        Ürün ve hizmetlerin tasarımı ve geliştirilmesi

8.4.        Dışarıdan sağlanan süreçlerin, ürünlerin ve hizmetlerin kontrolü

8.5.        Üretim ve hizmet sağlama

8.6.        Ürün ve hizmetlerin serbest bırakılması

8.7.        Uygun olmayan çıktıların kontrolü

9.     Performans değerlendirme

9.1.         İzleme, ölçme, analiz ve değerlendirme

9.2.        İç tetkik

9.3.        Yönetim incelemesi

10.  İyileştirme

10.1.      Genel

10.2.     Uygunsuzluklar ve düzeltici faaliyetler

10.3.     Sürekli iyileştirme

Kaynakça

ISO 19443 standardında;

·       Müşteri odaklılık,

·       Liderlik,

·       İnsanların katılımı,

·       Süreç yaklaşımı,

·       Gelişme,

·       Kanıta dayalı karar verme ve

·       İlişki yönetimi

gibi temel kalite prensiplerinin yanı sıra;

·       Nükleer güvenlik kültürü,

·       ITNS (important to nuclear safety | nükleer güvenliği için önemli olan) öğelerinin ve faaliyetlerinin belirlenmesi ve

·       Kalite gereksinimlerinin uygulanmasına kademeli yaklaşım

gibi nükleer odaklı kalite prensipleri de benimsenmiştir.

ISO 19443 Standardının Ülkemiz İçin Önemi

Enerji, dünyadaki bütün ülkeler için en önemli ithalat ve / veya ihracat kaynaklarından biridir. Ülkemizde enerji konusunda büyük oranda dışarı bağımlı olduğundan ve bu bağımlılığı azaltmak istediğinden nükleer enerji alanında çeşitli girişimlerde bulunmaktadır. Özellikle Akkuyu’da inşa edilmesi planlanan nükleer enerji santrali ile Türkiye’nin enerji sorununun çözümünde büyük ilerlemeler kaydedilecektir.

Türkiye, nükleer enerji konusunda bunun gibi birçok yatırım planı yapsa da bu tesislere ürün ve hizmet tedariki yapacak işletmelerin nükleer konulardaki bilgi ve birikimi henüz dünya standartlarında değildir. Bu standart, bu işletmeler için bir rehber niteliğinde olup ürün ve hizmetlerin kalite spektlerinin dünya standartlarında olmasını sağlayacaktır. ISO 19443 içerisinde ayrıca, geçmişte tüm dünyayı doğrudan ve dolaylı olarak etkileyen nükleer felaketlerin bir daha yaşanmaması için uygulanması gereken zorunlu kriterleri barındırmaktadır.

ISO 19443 Sertifikası Nasıl Alınır?

Nükleer sektöründe faaliyet gösteren ve bu alanda ürün veya hizmet tedariki yapan bir işletme iseniz ISO 19443 Belgesi’nin mutlaka almalısınız. Bunun için standardın öngördüğü gereklilikleri sağlamalı ve gerekli ISO 19443 eğitimlerini almalısınız. Sonrasında ise akredite bir belgelendirme kuruluşuna başvuru yapmalısınız.

Bu süreçte eğitim, danışmanlık ve belgelendirme hizmeti aldığınız kurumların kalitesi de oldukça önemlidir. Sürecin hızlı, doğru ve etkin bir şekilde ilerlemesi için çalıştığınız iş ortaklarını doğru seçmelisiniz.

Belgelendirme kuruluşları, başvurunuza istinaden işletme sahalarınızda gerekli denetimleri yapmakta ve bütün gerekliliklerin sağlanması durumunda belgelendirme sürecini tamamlamaktadır.